✔️دولت مكلف است پانزده درصد (15%) از حقوق دولتي وصولي را به اعتبارات همان استان اضافه نمايد، به طوري كه تمام اعتبار ياد شده جهت ايجاد زيرساخت و رفاه و توسعه شهرستان با اولويت بخشي كه معدن در آن واقع شده، اختصاص يابد.
چرا جهت توسعه شهرستان هنوز هم از این پول خبری نیست؟؟؟
این مسجد مربوط به دوره سلجوقی بوده که در دوران های بعدی قسمت اعظم بنا تخریب شده و فقط گنبد آن به خاطر قداست محراب باقی مانده و به همین دلیل به مسجد گنبد معروف است.
مسجد گنبد دارای تزئینات منحصر بفرد آجرکاری است که به همین دلیل به موزه تزئینات آجر کاری معروف گشته است.
یکی از ویژگی های عمده معماری دوره سلجوقی را میتوان آجر کاری پرکار وعرضه طرح ها و نقش های گوناگون آجری نام برد ،تاجایی که از این دوران تحت عنوان دوران تکامل آجر کاری یاد کرده اند ودر هیچ دوره دیگری تجربه خلاقانه و منحصربفرد آجرکاری سلجوقی تکرار نشده است.
یکی از جاهای تفریحی در فصل بهار است که با وجود چشمه و آب روان و درختان اطراف و نیز محیط های باز محل مناسبی برای تفریح و همچنین ورزش و سرگرمی می باشد.
در باغ انبسته شواهدی از تاریخی بسیار کهن بوده که خانه های گلی که بوسیله آب از زیر خاک در کنار تپه سرخ در آمده بیانگر آن است. ( نیاز به تحقیق می باشد)
باغ انبسته بدلیل وجود تپه سرخ در داخل آن بیشتر مورد توجه موتورسواران می باشد.
تپه سرخ خواف تپه سرخ باغ انبسته تپه ای خاکی و بسیار بزرگ است که طرف پشت آن مانند دیوار راست و طرف جلو آن دارای شیب بسیار زیاد بوده که همانند پیستی تبدیل به محلی برای نمایش هنر موتوررانی موتورسواران شده است.
مسیر باغ انبسته و تپه سرخ: همان مسیر تنگل لاج است که ابتدا از خواف راه خاکی کنار مصلی به سمت چاه شهرداری رفته و از آنجا در مسیر سمت کوهها در جاده قبل از تنگل لاج در سمت چپ داخل کالی بزرگ و گود قسمتی از تپه نمایان می شود.
در ادامه مطلب چندین عکس از #تپه_سرخ و #باغ_انبسته و نیز ویرانی های سوال برانگیز اطراف تپه سرخ خواف توسط بچه های خواف شریف گذاشته شده ولیکن هیچ وقت عکسها نمیتوانند بیانگر زیبایی یک نقطه باشند...
اونایه که مگن خواف خشک و خورده هیچه نمدنن از خواف!!
ایجور که تعریف شیه خواف د قدیما کلونییی ده بربر الان بیه تربت حیدریه از یک طرف و هرات از طرفه دیگه از غله هو خواف بییه ....
و د همی ساخ پش مرفته که یک زلزله کلونه د سال 737 هجری قمری 30 هزار نفر بکوشته و اونایه دگم شل و کور شیین
و مثل الان نبیه که امداد و هَلیکُتتر بره کمکی نا بره و تا چندین سال خواف قبرستون بییه !
و زلزله سُوزِنَیی یار خُش کرده و رود و چشمه بِ اوو شییه و مردمه که بمونده بیین به سختی و بدبختی تیر مکردن.
خوش خوشک واز مردم ور رد علم بدر شیین و کم کم دشته خواف جوو مگرفته و به زحمتایه که پیراحمد خوافی د سال 848 بکشیه تنسته د 5 کیلومتری خواف که خردگرد هستک مرسه غیاثیر درس کنه.
وله وازم نشییه که کلو شا ‼️، مدنن کچو ،
خب معلومه صفویای خونخار بر رو کار امیین و شرو به کوشت و کوشتار خوافیا کردن
و بره همی هنو که هنو هس خواف نتنسته به کلونی قدیم خو ورگرده.
خلصه ورگم بره شما بره صحت و سقم نوشته هو بالا متنن برن تحقیق کنن ....
در این بخش که در مقالات بعدی خواهید دید مقالات متعددی از کتب مختلف درباره پیشینیه خواف ارائه می گردد
خواف زادگاه آل مظفر است و با تاریخ آل کرت وملوکان نیمروز و مغولان نیز درهم آمیخته است . اینگونه که پیداست خواف نیز همچون دیگر شهرهای خراسان از تهاجم مغولان در امان نبوده است و این سرزمین نیز زیر سم ستوران مغولان ویرانی و قتل و غارت را تجربه کرده است و دوران شکوه و زوال را به خود دیده است . زلزله ای به بزرگی چندین ریشتر با خاک یکسان نموده ولیکن دوباره باز ساخته شده و دوباره زیر ستم صفویان رو به نابودی رفته است.......
مهمترین مقطع تاریخ خراسان در سرآغاز دوران تاریخی ایران با ورود اقوام ((آریایی)) به فلات ایران پیوند می خورد .
در این واقعه که در اغاز هزاره اول ق.م اتفاق افتاد ، آریایی ها تازه وارد از طریق خراسان به سمت نجد ایران پیش رفتند و بخش اعظم آنها آنچنان که از توصیفات (( اوستا )) برمی آید ، در خراسان و سیستان مستقر شدند و شاید به همین دلیل است که عمده حوادث آغاز تاریخ ایرانیان که در دو منبع ((اوستا)) و (( شاهنامه فردوسی )) ذکر شده است در مشرق ایران و در واقع در خراسان بزرگ رخ می دهد .
بسیاری از محققان ، زادگاه ((زردشت)) را مشرق ایران و بوژه حدود خراسان می دانند . برخی از داستانها و افسانه های محلی و از جمله داستان کاشتن سرو در خراسان به یاد بود پذیرش آیین نو زردشت توسط ((ویشتاسپ)) نیز مؤید این نظر است .
دیاکونوف نیز محل پیدایش زبان اوستایی را در آسیای میانه ، مشرق ایران ، افغانستان و خراسان کنونی می داند .
تاریخ خواف با تاریخ خراسان آغاز می گردد و این شهر که مردمانی غیور وخونگرم دارد پرشده از دلاورمردانی که در دفاع از آرمان های خود همیشه زیر ظلم و ستم حکام بوده اند.
خواف نام دیگر به آفرید پسر ماه فروردین است که از سیراوند خواف به داعیه نوآوری در دیانت زردشت برخاست. و در خراسان بسیار داریم شهرهایی که به نام سازنده وبانی آن نامیده می شوند .
موجودیت پارسیان هند ریشه در روستای فراموش شده سنگان خواف دارد . اگرچه خراسان بزرگ را چندین سنگان بوده است اما سنگان زردشتیان همین محلی بوده است که اکنون در ۲۰ کیلومتری جنوب شهر خواف قرار دارد .
در چنین سرزمینی است که ((خواف زردشتی )) به بنیاد شهری دست می زند که به نام خود او خواف خوانده می شود.
حرکتی تاریخ ساز و ماندگار که باعث شد نام روستای سنگان خواف پس از کشیده شدن به سرزمینها و آبهای دوردست در صحایف تاریخ ابدی گردد.
اثر این مهاجرت ازنظرآرمانهای ملی آن قدرعظیم بوده است که گفته می شود روشنایی هزار و پانصدساله آتش مقدس مدیون حرکت اینهابوده است و جایی که اینان درتمدن زردشتی برای خود باز کردند به درجه ای بود که به قول فردیناندیوستی دانشمند آلمانی: شرافت ایرانیان قدیم را باید در پیش پارسیان هندوستان جست.
مهاجران خوافی که از پیشاور تا مدرس و از کلکته تا جزیره سیلان پراکنده شده اند اینک پس از قرنها دوری از وطن و پس از تحمل شداید بسیار و مبارزات قهرمانانه ای که در قبال قدرتهای محلی واندیشه های غیرپارسی کرده اند برای خود اقلیت نامبرداری راتشکیل داده اند که جوهرایرانی خودراحفظ کرده است.
مهاجران زردشتی ضمن کارهای سترگی که در بعد تالیفات دینی کرده اند در کارهای اجتماعی نیز اثرات عمده ای داشته اند.(1)
قسمت عمده از آبادی بمبئی از پرتو پارسیان است, کلیه مملکت وسیع هندوستان از خدمات شایان آنان بهره منداست ودر میان آنان سرمایه داران بسیار بزرگ و تجار درجه اول پیدا می شود…(2)
چنانکه ازقصه سنجان برمی آید ظاهرا درسالهایی که خراسان ازراه کرمان گرفتار تاخت و تازاعراب بود عده ای ازاین مزدیسنان ازحدود دژسنجان واقع درنزدیکی خواف نشابور بیرون آمدند وبرای آنکه دین نیاکان خویش راپاس بدارند ((مقام وجای وباغ وکاخ وایوان)) خیش رادر آنجا یله کردند به کهستان خراسان آمدند ودرآنجا یک چندمتواری ماندند اما آنجا نیز دیری نماندند و ظاهرا درسالهایی که مجاشع بن مسعوددرکرمان کروفری داشت راه جزیره هرمزراپیش گرفتند…(3)
نقطه شروع این مهاجرت تاریخی دهی بوده است در سنگان خواف , که محل دهها هزار زردشتی وقرارگاه کاخها و ایوانها , جایی بوده است عظیم وپرجمعیت از سنگان تا دهها کیلومتر این سوی خردگرد گورستانهای کهن و پراکنده ای وجود دارد که با سنگهای صیقلی سیاه نشانه گذاری شده اندو به گورستان شهدای جنگ مسلمانان با گبرها شهرت یافته اند .
این همه حکایت دارد از اینکه مهاجرت زردشتیان نوعی فرار نبوده است که شبانه انجام شده باشد. ظاهرا سرداران عرب پس از فتح جیرفت در کرمان وقتی به خواف رفته اند با زردشتیها به نبرد برخاسته اندو پس از تلفات بسیاری که خود متحمل شده اند حوزه خواف را مستخلص کرده اند .
مدارک و اقوال و اسنادی که درباره مهاجرت سنجان وجود دارد این حرکت را همچنان در هاله ای از ابهام نگه می دارد .
ولیکن موجودیت پارسیان هند ریشه در روستای فراموش شده سنگان خواف دارد
ادامه دارد..........
............. (1)جغرافیای تاریخی ولایت زاوه (2)ایران شاه,ابراهیم پورداوود – ص۲۳ (3)ایران بعد از اسلام- ۳۷۶
قدیمی ترین اثری که در جغرافیا به رشته تحریر درآمده است یا دست کم نگارنده به آن دسترسی داشته است, زوزن وخواف را در شمار ده شهر عمده خراسان نام برده است و آن گاه به دلالت روایتی که بلاذری ازفتوحات ابن عامر در خراسان دارد به این نکته واقف می شویم که خواف و۶شهر دیگر نیشابور دردهه سوم هجری به دست مسلمانان فتح می شود وقیس بن هیثم سلمی بر این دیار به حکومت می نشیند. (1)
✔️ پس قدرمسلم این است که خواف با هرنامی که تاقبل ازظهور به افرید داشته است به همراه شهرهای پیرامون خود ازآغاز دوره اسلامی جزء نواحی نیشابور به حساب می آمده است کما این که بسیاری سلومک وسنگان وزوزن رادر فهرست ۲۱ناحیه معروف نیشابور احصاء کرده اند و درآن زمانها از زوزن تا قاین را سه روزه می پیموده اند و از سلومک تازوزن ازطریق سنگان یک روز فاصله بوده و ازسنگان تا ینابذ یاجنابد-گناباد- دو روز راه بوده است. از قاین راهی بوده است که به پوشنگ می رفته است بر کنار رودی که در پایین هرات جاری است و شهرهای زوزن, خردگرد وفرگرد در کنار همین راه قرار داشته اند. دو راه دیگر پوشنج وقاین را به نیشابور وصل می کرده اند.درقسمت علیای این راههانواحی سنگان, خایمند, وسلومک قرار گرفته بودند. پوشنگ ام القرای نواحی خردگرد وفرگرد بوده است. خردگرد دارای آب وباغهای بسیار بوده و از شهر کوسویه که هم اکنون درغرب منطقه هرات قرار دارد کوچکتر بوده است وفرگرد از خردگرد هم کوچکتر بوده و با آبی اندک. مردم این محل اغلب دامدار بوده اند بی بهره ای ازباغهای بسیار که خردگرد رابوده است. فاصله پوشنگ مرکز ولایت تاخردگرد دو روز واز فرگرد تا خردگرد دو روز و از این آخری تا زوزن یک روز راه بوده است وهم دره مین ادوار دو شهرنزدیک به سلومک یعنی خردگرد وفرگرد را اصطخری هم تابع پوشنگ ازشهرهای غرب هرات شمرده است. سنگان, سلومک و زوزن دراوایل قرن چهارم ازجاهای با کشت و برز و از شهرک های کرباس خیز توصیف شده اند. شهر خردگرد در ردیف ۲۳از فهرست یکصد وپنج ناحیه آن روز خراسان برای خود جایی داشته است.(2)
خواف آن قدر از نظرعلمی وفرهنگی مورد توجه بوده است که خواجه نظام الملک(۴۰۸-۴۸۵ه) وزیرمقتدر الب ارسلان وملکشاه یکی از مدارس نظامیه را که در عهدخود از حیثیت علمی والایی برخورداربوده است در خردگرد خواف تاسیس کند.
تاریخ تاسیس این نظامیه مقارن سالهای نخستین وزارت خواجه یعنی سال ۴۵۵ دانسته اند و اگر بدانیم که نظامیه های آن عصر که گونه ای دانشگاه به حساب می آمدند در قلمرو پهناور سلطنت الب ارسلان فقط درشهرهای نیشابور- بغداد- اصفهان- آمل- بصره- بلخ-جزیره ابن عمر- مرو- خردگردخواف موصل وهرات تاسیس یافته اند می توان ازاهمیت علمی حوزه خواف تصویری روشن داشت. موجبات دیگری که احداث بنای نظامیه را در خواف می تواند توجیه کند نخست این که حوزه خواف از مراکز مهم نفوذ اهل سنت و پیروان مذهب حنفی بود و عمیدالملک کندری (متوفی ۴۵۶) وزیر سلف نظام الملک با تعصب خاصی میدان تبلیغ واشاعه این مذهب را برای آنان بازگذاشته بود. نظام الملک که به همان اندازه در دین تعصب داشت و اصولا نظامیه ها را پایگاههایی برای ترویج مذهب می دانست یکی از این مدارس را در خواف دایر کرد که عملا به یاری مذهب محبوب خویش قیام کند. علت دیگر این که خواجه از اشاعه مذهب اسماعیلیه ونفوذ دشمن سرسخت خود حسن صباح به غایت بیمناک بود و می دید که با آن همه تعصب و سرسختی که در حیطه خلافت عباسی و قلمرو سلجوقی نسبت به داعیان و هواداران خلفای فاطمی معمول گشته است, بازدامنه تبلیغات آن قدر وسیع است که عقاید اسماعیلیه ولو به صورت مخفی درحال گسترش است وچون اتفاقا حوزه خواف به علل زیادی طرف توجه داعیان اسماعیلی بود, در عین حال تاسیس نظامیه در خواف فایده ای ازاین گونه نیز داشت که سپری باشد در مقابل نفوذ روز افزون پیروان حسن صباح درخواف (1)
ادامه دارد..........
H..................T (1)جغرافیای تاریخی ولایت زاوه – ص ۱۶۱-۱۶۲
در جریان کشتار سراسری مغول وفتح خراسان به دست چنگیزیان که از سال ۶۱۷ه آغاز می شود از ولایت خواف نامی برده نمی شود و اگر هم دروقایع حمله مغول اشاره ای به این سامان می رود کلی و دون ذکر حادثه ای خاص است
ازجمله وصاف می نویسد که از چهار شهر خراسان بلخ را چنگیزخان به نفس خود خراب کرد و مرو وهرات و نیشابور به دست تولی خان ویران شد و به طوس وجاجرم وجوین وبیهق و خواف و سرخس لشکر فرستادند وبنیاد وجود همه را نیست کردند .
اما طبیعی است که در طول وحشی گریهای قوم مغول و در هنگامی که شهر هرات قتل عام می شود و تنها ۱۵نفر از جمعیت عظیم آن زنده می مانند و در بحبوبه ای که شهر نیشابور را از روی زمین محو می کنند و در عرصه شهر جو می کارند و درکار زاری که در دیار زاوه دیاری باقی نمی گذارند پیداست که زوزن و خواف وشهرهای تابع آن نمی توانند وضعی آسانتر از هرات و نیشابور و زاوه داشته باشند.
اماقرینه ای که لااقل به مصون ماندن منطقه زوزن ازتعرض مغول گواهی می دهد این است که زوزنیها سلطان جلال الدین را در ضد حمله ای که علیه مغولها داشت به شهرراه ندادند ومغولها هرچند شرور و خونخوار و پیمان شکن بودند, بایدبه حکم سیاست پاس این عکس العمل راداشته باشند بخصوص که می بینیم روی همین مساله دوری ونزدیکی به جلال الدین ازخودشان تعصب خاصی نشان داده اند و مثلا درشهرهایی که به اهالی بخت برگشته آنها امان داده می شود, هواداران جلال الدین را جدا می کنند و گردن می زنند و به آن دیگریها کاری ندارند. (1)
ادامه دارد..........
H..................T (1) جغرافیای تاریخی ولایت زاوه – ص ۱۷۵-۱۷۶
همزمان با ورود چنگیزخان به خراسان وظاهرابه دلیل ناامن بودن حوزه خواف که به هر حال در فترت برچیده شدن استیلای خوارزمشاهیان و قرار نگرفتن سلطه مغولان دست بدست می گشت شخصی به نام امیرغیاث الدین حاجی خراسانی که بنابه اقوال مختلف درنشتیفان یاسجاوند ازتوابع خواف به دنیا آمده بود و از نظر قدرت جسمی بی نظیر می نمود از خواف به یزد مهاجرت کرد.
فرزندان این مردخوافی در مرکز ایران اقتدار فوق العاده ای به هم رساندند تا جایی که سلسله مشهورآل مظفر را بنیاد کردند.
بامهاجرت امیرحاجی به یزد فرزندان وی ابوبکر ومحمد ومنصور در خدمت علاءالدوله حاکم یزد مرتبتی یافتند. منصوربه نوبه خودسه فرزندداشت به نامهای امیرمحمد, امیرعلی وامیرمظفر که این آخری به دستگاه غازان خان واردشد ومناصبی یافت.
امیر مبارزالدین محمدفرزند امیرمظفر که درسال ۷۰۰ه به دنیا آمد در دربار سلطان ابوسعید و در هنگامی که ازن سل مغولان سلطانی مقتدر نمانده بود که مرکزیتی درکشور ایجاد کند اعلام استقلال کرد و بطور رسمی ازسال ۷۵۱ه سلطنتی مستقل را بنیان نهاد.
مهمترین سلاطین این سلسله که برقسمت عظیمی از فارس و عراق و آذربایجان و کرمان و حتی نخجوان حکم می راندند عبارت بودند از امیرمبارزالدین, شاه شجاع, شاه منصور و شاه یحیی که این سه نفر آخری ممدوح حافظ شیرازبودند. و غزلهایی که حافظ در آنها به وصف این خوافی زاده ها پرداخته و نام آنان را جاودانه ساخته بسیارند.
سرانجام سلسله آل مظفر در سال ۷۹۵ه توسط امیر تیمور تیموری منقرض گردید. (1)
ادامه دارد..........
H..................T (1) تاریخ آل مظفر – دکتر حسینقلی ستوده,ص۵۸
ازوقتی که امیر حاجی با مهاجرت از خواف بنیادگر سلسله ای ماندنی در تاریخ سیاسی ایران شد و درحالی که خوافی ها قلب ایران را مسخر کرده بودند زادگاه آنان یعنی شهرخواف دستخوش ماجراجویان دیگری بود, سردارانی ازتبار ملوک زوزن, امرای محلی, مغولها, ملوک نیمروز و ملوک کرت هرکدام به نوبه خود در اداره ولایت خواف نقش آفرین بودند.
به نظرمی رسد که بزرگان ودانشمندان ورجال خواف همچنان که در دوره های سلف, گردانندگان چرخ حکومت بودند و بویژه در ممالک شرق ایران از این حیث اهمیتی داشتند و در دوره خوارزمشاهیان این مدیریت در جامعه ملوک زوزن به نوعی استقلال رسیده بود.
بعدها نیز و خیلی زود در ابتدای روزگار مغولها توانستند در اداره بخشی از خراسان موثر باشند حتی در بحبوبه حملات مغولان وتا زمان آمدن هلاکو به ایران یکی ازاهالی خواف به نام اصیل الدین زوزنی وزارت رکن الدین خورشاه اسماعیلی را در حوزه حکومت اسماعیلیان بر عهده داشت و این مقام را تا سال۶۵۴ که خورشاه خود را به هلاکو تسلیم کرد دارا بود.
✔️بعلاوه ازروزی که ضیاءالملک زوزنی وزیر خراسان ومرد متنفذ دربارسلطان محمد در نیشابور به دست مغولهابه وجهی صعب کشته شد تا وقتی که مرجان خوافی دستیار حاکم مغول و نماینده او می شود این همه طول نمی کشد یعنی ۲۰ سال و این می رساند که روی آوردن مهاجمان مغولی به عناصرخوافی ناشی ازاستعداد فرزندان این دیار و مرتبه بالای علمی آنان بوده است. (1)
ادامه دارد..........
H..................T (1) جغرافیای تاریخی ولایت زاوه , محمد رضا خسروی, ص۱۷۷
در طول حملات پیاپی وبرق آسا و فراگیر مغول این ولایت در زیر سم ستوران آنان قرار داشت و یا با حضور آنان, ستارگان بخت ملوک زوزن آن قدرکم فروغ شد که جزنامی وحاکمیتی ازقبل دیگران نداشتند هرکه بود و هرچه بود, در قلمرو تسلط بی چون و چرای چنگیزیان قرارداشت. در یورش هلاکونوه چنگیز, او در طریق حرکت به طوس و تسخیر دوباره خراسان درسال ۶۵۴ه به خواف رسید و درآنجا به علت کسالتی که بر وجودش عارض شده بود مدت زیادی مقام کرد.
ظاهرا پس از عبورهلاکو وبالاگرفتن اقبال ملوک کرت(۶۸۳-۷۸۳) در هرات, و استقلالی که در سلطنت برحوزه پهناور هرات کسب کردند ولایت خواف جزء اقمارهرات و بوسیله حکام آنان اداره می شد و اگر اکابر و امیران خوافی هم حکومتی بر منطقه داشتند از قبل آل کرت بود اما در کشاکش بین غازان خان (متوفی ۷۰۳)پسر ارغون خان مغول وامیرنوروز پسر ارغون آقا (مقتول ۶۹۶) وسلاطین آل کرت وملوک نیمروز, دست بدست می گشت. (1)
درسال ۶۹۱هجری و در عهدی که غازان خان از قبل گیخاتو (متوفی ۶۹۴) ولایت خراسان را داشت ((درجیزد از قصبات ولایت خواف جماعتی رنود و اوباش اتفاق کرده بودند. و پسران ملوک زوزن را با گروهی از اکابر آن جا به قتل آورده شهزاده غازان امیرمولای و امیرسوقای رابه دفع و قهر و قمع ایشان نامزد فرمود, چون نزدیک شدند شاه علی پسرملک سیستان (مقتول۷۳۰) از قهستان به هوس خواف آمده بود وآن قلعه را حصاری داد, امرا ناگاه بر سر وی دوانیدند و لشکر او را در میان گرفته اکثربه قتل آوردند واموال وچهارپایان ایشان راغارت کردند. شاه علی خود را به هزار حیلت بیرون انداخت و بگریخت و بعد از آن امرا آن قلعه را ایل کردند و فضولان و فتانان رابکشتند و رعایا را استمالت دادند و مراجعت کردند)). (2)
ادامه دارد..........
H..................T (1) جغرافیای تاریخی ولایت زاوه, محمد رضا خسروی, ص ۱۷۹ ۱۷۷ (2)جامع التواریخ , رشید الدین فضل الله , ج۲ص ۶۸۴
واقعه جیزد خواف البته می رساند که جبهه ای ازمردم بومی و متوطن روستاهای خواف علیه ملوک زوزن که دارند جزء ایل مغول می شوند آراسته می شود و ظاهرا مقصود مولف جامع التواریخ آن جا که از رنود و اوباش یاد می کنده مین مقاومتهای پراکنده مردم علیه ملوک زوزن را درنظر دارد که به سرکردگی پهلوان محمد جیزدی شکل گرفته بود.
نهضت مردمی جیزدی های خواف, بار دیگر و به فاصله ای نه چندان دور از حمله غازان خان, سرکوب شد, بدین قرارکه : ((چون شهورسنه اربع وتسعین وستمایه ۶۹۴هجری قمری درآمد راوی چنین گفت که در این سال مذکور امیرنوروز برادر خود او ردای غازان و ملک فخرالدین راباپنج هزار مرد به حرب پهلوان محمدبن محمودجیزدی فرستاد و این محمد محمود مردی بود در غایت دلاوری و زور و نهایت شهامت و شجاعت وقرب هزار مردجنگی رزم آزمای در فرمان داشت. چندنوبت امیرنوروز اورا طلب کرد در آمدن و امتثال امرا و به امروز وفردا تعطل می نمود, چون کاروبار طغیان او از حد درگذشت در غضب رفت, برادر و ملک فخرالدین رابه حرب او فرستاد و چون امیر اورادی وملک فخرالدین به خواف درآمدند, محمدبن محمود پناه به حصاربرد.
چهارماه پیوسته از جانبین حرب کردند و بسیاری خلق خواف از واسطه مرور عسکرین و حروب فریقین به قتل پیوست و ملک فخرالدین بیشتر قلاع و قصبات و بقاع و قری خواف رابه زحم تیغ مسلم و مسخر گردانید و در مواضع و مساکن اعادی و منازعان و مخالفان ملک امیرنوروز از قتل و نهب هیچ باقی نگذاشت و اکثر ولات و زعام و متمولان خواف را بکوفت وبعضی را بمصادره و طایفه ای را به شکنجه و تعذیب مجحف گردانید و چون مراجعت نمود امیرنوروز او را به اصعاف ماضی بنواخت و حکومت شهر هرات را بدو مفوض کرد.)) (1)
ملک فخرالدین و دیگرملوک هرات به این نوع کمکها ازجانب قدرتهای مغولی مستظهر بودند که در طول سلطنت خود برهرات, ولایت خواف را هم به ضمیمه دیگرشهرهای این حوزه اداره می کردند زیرا قتل و غارت مردم همین محل ازجمله سنگهایی بودکه بنای سلطنت آل کرت بر آن استوار می شد!
ادامه دارد..........
H..................T (1)جغرافیای تاریخی ولایت زاوه, محمد رضا خسروی, ص۱۸۰
شاهان آل کرت که ازسال ۶۴۳ه.ق تا۷۹۲بر مشرق ایران حکومت کردند, هرات را به پایتختی برگزیدند.
مقتدرترین دست نشاندگان وتابعان خراجگزار آنها, ملوک غرجستان و اسفزار وخواف و فراه وسیستان و… بودند ولی اینان نیز به نوبه خویش تابعان و دست نشاندگانی داشتند و زعیمان و اعیانی مطیعشان بودند که سپاهیان ومقطعان عادی تابع دسته اخیرالذکر بودند مثلا ملک خواف سه قلعه در کوهستان داشت و هزار نفر سپاهی و قوای بسیار زیر فرمان او بودند.
سلسله های شاهان کرت به مناسبت اشرافی که از دارالسلطنه هرات برخواف داشتند گهگاهی در مقابل ملوک ناحیه خواف قرار می گرفتند و در نتیجه لشکرکشیهایی از هرات به خواف صورت می گرفت از جمله به دنبال آشوبهای جیزد و قیام پهلوان محمد جیزدی و جنگهای ملک محمود سیستانی وامیرنوروز, ملک فخرالدین کرت چنان که گذشت همراه برادر امیرنوروز به ولایت خواف راه یافت و او بیشتر آبادیهای این سامان را درنوردید.
✔️سلطه خواجه مجدخوافی بر ولایت خواف, پای ملک غیاث الدین (متوفی ۷۲۹ه) چهارمین پادشاه این دودمان رابه حدود خواف بازکرد.
به نظر می رسدکه خواف ازنخستین روزهای ظهورش در عرصه جغرافیای خراسان و زوزن – اگرچه تاریخی دارد پیوسته با دنیای باستانی ایران- اما ازهمان قرون اولیه اسلامی که حرکتها و نهضتهای سیاسی- مذهبی ایرانیان شروع می شود, در تاریخ ایران و در نقشه جغرافیایی زمان, بعنوان مراکزی بسیار مهم مطمح نظرقرارمی گیرند.
این دوشهر- خواف و زوزن- درهیات یک ولایت متحد همواره طریق اوج را می پیمایند.آخرین کانونهای زنده زردشتی گری هستند, پیغمبری از تبارمجوس در آن ولایت ظهور می کند. سپس اسلام چتر فرهنگی وسیع خود را به پهندشت زوزن می گشاید و علما و فقها و شعرایی که اغلب به زبان عربی آثار خود را می نویسند در اقطار ولایات خواف وزوزن نامبردارمی شوند و بعد در زمینه ای این چنین مساعد نظامیه معروف زمان درآن جا گشایش می یابد.
وزرا و صدور, سپهسالاران, فرماندهان, مشاوران ومشرفان خوافی و زوزنی به همه دربارهای آن عصر از اسماعیلیان گرفته تا غزنویان و سلجوقیان و خوارزمشاهیان ومغولان راه می یابند و نبض اداره کشور را در کف با کفایت خود می گیرند و از زمانی که در دولت محمودیان, اقتدار رجال خوافی مخالفانشان را وا می دارد که چونان شاخ بنفشه سر بر زانوی غم بگذارند تا آخرین سالهای قرن نهم که گردونه تاریخ مسئولیت ایام فترت تیموری را به عهده روستای خواف می سپارد.
نام ولایت خواف درطول پانصدسال تمام برسر زبانهاست. از آن سوی فرزندانی از خواف بیش از نیم قرن سلطنت بر اقالیم مرکزی ایران را قبضه می کنند و پس از این که طومار بسیاری از حکومتهای دست نشانده را در گوشه و کنار ایران درهم می پیچند, بعنوان نامی ماندگار به دیوان حافظ شیراز راه می یابند. (1)
ادامه دارد..........
H..................T (1)جغرافیی تاریخی ولایت زاوه, محمد رضا خسروی, ص۱۹۰-۱۹۱ ۱۱۷
دانشمندان وشاعران و مورخان والا و ارجمندی مانند شاه سنجان بامرتبه بلند عرفانش حسین بن احمدزوزنی باکتاب المصادر و شرح متعلقاتش, حافظ ابرو با مجموعه تاریخش و فصیحی خوافی با مجمل التواریخش و مجدخوافی با روضه خلدش وبسیاری دیگر با آثار متعددشان جایگاه بلندی در ادبیات و علوم زمان اشغال می کنند و خواف که می رود تا بعنوان نقطه برخورد فرهنگهای گوناگون ازقهستانی وسجزی و هروی ونیشابوری پایگاه فرهنگی عمده ای باشد,
این موقع علمی-اجتماعی رادرچندین قرن پیاپی نگه می دارد و با از میان رفتن تیموریان و ظهوردولت صفوی درسالهای واپسین قرن نهم هجری یکباره موقعیت خود را در نشر قدرت و قلم خراسان ازدست می دهد.
با قتل و عام علمای بزرگ در غیاثیه خردگرد و با ظاهر شدن ((تربت حیدری)) در خراسان میانی و به جای زاوه, خواف به عنوان بخشی گمنام باصطلاح در درج عنوان عام و شامل تربت حیدریه, ساقط می شود.
ظاهرا ولایت خواف تا اوایل دوره شاه طهماسب صفوی حکومت جداگانه ومستقلی داشته است.
در نامه ای که از دربار قزوین به محمدخان شرف الدین اوغلو حاکم دارالسلطنه هرات نوشته می شود و درآن نامه بتفصیل, کیفیت پذیرایی از همایون, پادشاه هند به وی دیکته می گردد, آمده است که: ((وحاکم غوریان وفوشنج وکوسویه در ولایت خود مهمانی نمایند و حاکم باخرز در جام مهمانی نمایند و حاکم خواف و ترشیز و زاوه و محولات درمحال سرای فرهادکه در۵فرسنگی مشهداست مهمانی نمایند)). (1)
درهمین نامه به مستقبلین ازمقدم همایون شاه تعلیم داده می شودکه:
✔️((… بایدحافظ دوست محمدخوافی ودیگرگوینده و سازنده مشهور که درشهر باشد همه وقت حاضر بوده و هرگاه که پادشاه خواهند بی توقف به نغمه وترنم پرداخته آن حضرت را خوش وقت سازند)).
در همین زمان شاه طهماسب, خبردیگری هم ازخواف داریم بدین قرارکه:
وقتی درسال ۹۴۴هجری شاه در تبریز به سر می برد, خواجه کلان ملک زاده خواف که پرورده این دولت وجوان سپاهی جلد بودبه اغوای شیطان راه گم کرده با اولیای دولت دل دگرگون نموده قلعه استاه خواف را مضبوط ساخته آغاز طغیان کرد و حسب الامر, بعضی امرا به رفع او مامور گشته استادشیخی توپچی رابه نصیحت او بدانجا فرستادند و او آن بیچاره را به یک زخم تیر هلاک کرده آخر آن قلعه که درتمامی ایران وتوران به حصانت اشتهار دارد بروجهی که درضمیرهیچ کس نمی گذشت به نیروی دولت قاهره بدست درآمده او را در اواخر زمستان بدرگاه اعلی آورده حسب الفرمان قضا جریان از مناره نصریه تبریز به یک پای برکشیده به بدترین صورتی هلاک گردید.
ادامه دارد..........
H..................T (1)شاه طهماسب صفوی, به اهتمام عبدالحسین نوایی, ص۵۹-۶۱
ازمطالعه فهرست کارگزاران حکومت شاه طهماسب که درآن ولیخان چرخچی باشی خراسان از اویماق شرفلواستا جلو ولایت خواف و باخرز رامعابرعهده دارد به این نتیجه می رسیم که پیوستگی خواف وباخرز بعنوان حکومتی واحد از اواخر دوره شاه طهماسب صورت گرفته است.
دردوره شاه سلطان محمدصفوی (۹۸۶-۹۹۴ه) هم, مرشد قلیخان که با علم کردن عباس میرزا در برابر دربار داعیه تسلط بر خراسان و تهران را در سر داشت, ابتدا بر خواف وباخرز حکومت می کرد.
یعنی مرشدقلیخان در طریق ابراز مخالفت خویش با دربار قزوین به مشهد وارد شده به سلمان خان حاکم مشهد تکلیف می کند که صلاح خان دراین است که مشهد را تسلیم کندوبه جانب خواف وباخرز که تعلق به وی دارد عزیمت کرده درآن ولایت به فراغت وعافیت گذراند.
سلمان خان که به جزاطاعت و انقیاد چاره نداشت رضاجوی گشته به رفتن آن ولایت راضی شد.
مرشد قلیخان,معتمدان رفیق راه او گردانید که مشارالیه رابه خواف وباخرز رسانند))
⚡️بدین ترتیب پس ازمرشدقلیخان حکومت ولایات خواف و باخرز به سلمان خان می رسد و این شخص نوه خواهر شاه اسماعیل دوم و از بزرگ زادگان طایفه استاجلوبود. (1)
ادامه دارد..........
H..................T (1)جغرافیی تاریخی ولایت زاوه, محمد رضا خسروی, ص۱۹۳-۱۹۴
درسال ۹۹۸ه یعنی درسومین سال جلوس شاه عباس, عبدالمومن خان ازبک به خراسان روی آورد وپس ازتصرف مشهد به حرم رضوی تاخت ومردم بسیاری رابه ضرب تیغ از پای درآورد
حاکمان شهرهای خراسان اغلب قلمرو حاکمیت خویش را رها کرده به نواحی دیگر ایران روی آوردند. وحشتی که ازعبدالمومن خان ازبک در دلها بهم رسیده بود چندان زیاد بود که:
((اکثر محال خراسان خصوصا جام و خواف و باخرز وکوسویه وغوریان وفوشنج از قزلباش خالی شده به تصرف ازبکیه قرار گرفت. محمودخان صوفی اوغلی استاجلو حاکم نیشابوربه سعی ملازمانش که خانه کوچ درنیشابور اقامت داشتند شهر راخالی کرده به بسطام آمد. آن ولایت نیز به آسانی به دست ازبکیه درآمد.
گنجعلیخان چندگاه درخواف قلعه سلامه رانگاه داشته مردانگی ها نمود اما بالاخره چون از کمک مایوس شد از بیم آوازه مخالف آهنگ عراق سازکرد)). (1)
چنین به نظرمی رسدکه بزرگان خواف باسقوط تیموریان در مشرق ایران, نفوذ و اعتبار خود را به دربار تیموریان هند کشاندند واین معنی از این جا پیداست که ابونصرخوافی از مردم این ولایت در سال ۱۰۰۵ه.ق بعنوان سفیرجلال الدین محمداکبر پادشاه وفرمانفرمای کل ممالک هندوستان درقزوین به حضور شاه عباس کبیر می رسدو تحفه ها وهدیه های پادشاه هند را به شاه ایران تقدیم می دارد.
ابونصر به همراه ضیاءالدین پسر رفیع الدین قاضی کاشان ویادگار سلطان روملو از راه کبچ و مکران به کرمان آمده ودر قزوین بر شاه وارد می شوند.
مطمئناسفارت ابونصر از همیت ویژه ای برخورداربوده زیرا که به تصریح صاحب عالم آرا:
((حسب الفرمان قضا جریان, میدان سعادت قزوین راچراغان کرده بازارها را آزین بستند)).
ادامه دارد..........
H..................T (1)جغرافیی تاریخی ولایت زاوه, محمد رضا خسروی, ص۱۹۴
بیشتر کسانی که به نحوی از منطقه خواف گذشته اند مشتاقان پهنه عریان کویرهای ایران بوده اند ((بزرگترین این کویرها, کویر بزرگ نمک است که دشت کویرنامیده می شود. از این کویر تا کنون
افراد زیادی از جمله یک اروپایی به نام دکتر لوزه دیدن کرده است.
تعدادکویرهای معمولی بی شماراست وکویرجنوب خواف یکی از بزرگترین کویرهای این منطقه است.)) به نظرمی رسد که منظور دکترلوزه ازکویر جنوب خواف, کویرمعروف به نمکزار باشد که در چهل کیلومتری جنوب شرقی نیازآباداست. این کویرکه بخش عظیم آن جزءخاک افغانستان قرارگرفته به طول هفتادوپنج کیلومتر تا منتهی الیه دق تیرگان درمشرق خاک قاین وهمچنان درخط مرزی امتداد دارد.
و ستوان استوارت که درسال۱۸۸۰م از اصفهان وطبس به سرزمین ترکمنها سفر کرده بود عقیده داشت که کویر بزرگ روزگاری بستریک دریای کم عمق بوده است اوبه افسانه های ایرانی که سلیمان به کمک دو دیو این دریاچه را در سر راه دریای خزر به وجودآورده اشاره می کند.
فورسترکه درسال۱۷۸۵م ازخواف گذشته است ضمن اشاره به آسیاهای بادی منطقه می گویدکه این آسیاها در قلمرو اسلام از خیلی پیش معمول بوده ومسلما از منطقه خواف توسط صلیبیون به اروپا برده شده است.
به قول فورسترکاف یاخواف جمعیت بسیاری داشته و ازاین جا تجارت با هرات و مشهد و ترشیز برقرار بوده است.
فورسترهمچنین یادآوری می کند که اول دسامبراین سال در ((رویه خواف)) برف شروع به باریدن کرده وهوابه قدری نامساعد شده که مسافرتش اجبارا متوقف گردیده است.. (1)
پ-م- لساردرسال ۱۸۸۲م درموقع مسافرت دوم خود از افغانستان به کرات که در آن موقع نقطه اتکاء برای دفاع ازمرز ایران محسوب ودارای اهمیت فوق العاده بود از راههایی عبور کردکه تاکنون کمتر تشریح شده بودو پس از آن ازطریق خواف وتربت حیدری به مشهد رهسپارشد.
هنتیگن درزمستان سال ۱۹۰۳ درطول سه ماه مسافرتش در شرق ایران که نزدیک مرز افغانستان است ازگودال کویری دیدن کردکه اوآن را از روی اسم واحه خواف, کویرخواف می نامد. او می گوید این کویر از خاک و سنگلاخ تشکیل یافته است و در اواخر زمستان بایستی کاملا زیر آب قرارداشته باشد.
نیدرمایر در سال ۱۹۱۲میلادی هنگام بازگشت به تهران از طریق تربت وترشیزمسافرت کرد. او بادیزکه ازطریق روی خواف سفر کرده بود در کاشمربه هم رسیدند.
آ.شتاین باستان شناس نیز درسال ۱۹۱۵ و ضمن سومین سفر خود به آسیا از طریق مسکن هزاره ها وبلوچ ها از مشهد به روی خواف آمده بود. و خواف چون از اواخر عهد قاجار دوره فترت بزرگی را آغاز کرد و از نظرها افتاد. .....
H..................T (1)تحقیقات جغرافیایی راجع به ایران , آلفونس گابریل, ترجمه فتحعلی خواجه نوری, ص ۱۸۰
این مسجد در 65 کیلومتری جنوب غربی شهر خواف ،در قاسم آباد و در فاصله تقریبی 2 کیلومتری از جاده اصلی واقع شده است .
مسجد ملک زوزن از مساجد دو ایوانی به سبک خراسانی است و تاریخ بنا در کتیبه آجری سمت چپ ایوان قبله مشهود می باشد که تاریخ ربیع الاول سال 615 هجری قمری در آن خوانده می شود .
پلان بنا دو ایوانی است و ایوان ها در جهات شرق و غرب ساخته شده اند . ایوان غربی در ابعاد بزرگ تر و دارای تزئیناتی با تلفیق آجر و کاشی به رنگ های فیروزه ای و با طرح هندسی می باشد که در قاب بندی های بزرگ آجری اجرا شده است . این ایوان فاقد طاق بوده و طاق پایه های ایوان غربی آن فرو ریخته است .
در طرفین این ایوان ستون هایی......
متن کامل ، عکس های بزرگ و بقیه عکس ها در ادامه مطلب
در انتهای خیابان مدرس (در کنار مسجد حضرت رقیه«س») بنایی پابرجاست که می توان گفت از قدمت زیادی برخوردار است و آن یخدان یا یخچال طبیعی است
حدود 20 متر ارتفاع ، 5/7 متر عرض 15 متر عمق که تمام بدنه کف و طاق بدنه از آجر ساخته شده است .
این یخدان که شکل مخروطی دارد و قطر دیوارهایش تقریباً زیاد است در زمینی به مساحت 70 تا 80 متر بنا گردیده است قطر دیوار از پایین به بالا کم میشود داخل آن یک یا دو متر از سطح زمین پایین تر است در وسط گود چاهی حفر کرده اند تا آب یخهای ذوب شده داخل چاه برود . جهت طولی گود بیشتر شمالی و جنوبی بوده است . در گذشته دو دیوار در کنار این یخدان قرار داشته است که تا غروب آفتاب مانعی جهت رسیدن نور خورشید به آن می شده است . دو دیوار مذکور بصورت 90 درجه به هم متصل بوده اند ، طوری که طرفی که یخدان بوده ، همیشه در سایه قرار داشته است .
طریقه ساخت یخ بدین صورت بوده که آب سرد قنات نوده در پشت دو دیوار مجاور یخدان در محلهایی مناسب وارد می شده است تا بر اثر سردی هوا تبدیل به یخ شود بعد عده ای از مردم یخهای بوجود آمده را به وسیله ابزاری از قبیل کلنگ و … قطعه قطعه می کردند در یخدان اصلی روی هم بصورت لایه لایه قرار داده ، وسط هر لایه مقداری کاه جهت کندن دوباره برای استفاده در تابستان می ریختند . یخها را نزدیک سقف روی هم گذاشته در یخدان را با گل می بستند تا یخها تا تابستان به همین صورت باقی بماند . در تابستان معمولاً از اردیبهشت به بعد در یخدان را باز کرده ، از یخها استفاده می کردند برای هر کیلو یخ دو پول می پرداختند . در آن زمان هر ده پول یک ریال بوده است
این یخدانها بیشتر در کنار شهر در آبراهه های کوههای مجاور خواف ساخته شده است .
نزدیک این یخچالها که هم اکنون یکی از آنها به طور کلی از بین رفته است ، آب انبار بزرگی به نام حوض آقا حسین بنا گردیده که محل ذخیرهی آب تابستان بوده . که از بارانهای زمستان و بهار آب گیری می شده است . از کنار ایوان ورودی پلکانی ساخته شده تا هر قدر که سطح آب پایین رفت توسط پلکانها بتوان از قسمت پایین تر آب انبار ، آب برداشت .
امروز آب انبار باتغییر کاربری به عنوان اداره میراث فرهنگی شهرستان خواف مورد استفاده قرار می گیرد .
باره بود باره نبود به صدا غُمخاره نبود یک خوافه بو ،
د یاد مو مییه از قدیم که نه ؛ 10 سال پش ورمگم بره شما چار دوبر خواف سووزنیی ماشالا فک و فروو ، اوو که هیچه گفتن ندش تنگلا اوو بار ، سر اورو پر اوو و سر اوو کال (کال دشت و کوجنه) اوو شلپ شلپ مکرد و مهی به ته یی مِلِّق مِزَه تپه شهیدا و خاجه یار سوز و گل لاله و شقایق و سمرق فِکِلَّه و لِوَه بره مِشا زیاد که دم مکردن از خاردنی و چندین و چن گمار رمه د چار دوبر بو ، نه گرد و دولخه بو و نه سنگ کلیه و هزاران درد به درمون دگه ؛
‼️حالا کووو ، چر شو او سوزی و سوزنیی ، ⁉️ د کوجه شو او اوو و اُوودَنی ،
جواب ؟! موچوم ندره ✅ جواب همه ای خاک ور سریا یکه از اعمال ما هس که رحم و مروت به رد شییه و فقد وِررَدِم که کلاهه تا پیچه به سر رفیق و یا قوم و خش خو بغذرم یا پوله د سود و نزول بزو تم و.... که خدا قهری بگرفته ازی مردمه که ادعای دین و دیانت درن!
انگیزه و هدف ما از ارائه این تحقیق که چکیده بسیار مختصر از سیمای چروکیده این منطقه بیابانی است این است که با محیطی که در آن متولد و بزرگ شده ایم آشنا شده هم خودمان را بهتر شناخته و هم به دیگران بشناسانیم ، تا روشن شود که این سرزمین و ساکنان آن در گذشته چگونه بوده ، چه فرهنگی داشته اند ، کدام شاعر ، عارف ، عالم و ادیب در آن زندگی میکرده ، آثار باستانی آن کدام است، نکات قوت وضعف آن در گذشته چه بوده است؛ امید است مورداستفاده مردم وقبول اهل بینش وحق تعالی قرار گیرد .
یــا رب بدور دار بــلا و نیـاز و قحـــط
ازخطــه خــراسان خــاصه زخـاک خواف
زیرا که جمله مؤمن و پاکند و معتقد
بادین نیک و مذهب خوب وضمیر صاف
منطقه ای که تا همین چند ده سال قبل، عنوان تبعید گاه را داشت ، اینک در پرتوی آب های فراوانی که از اعماق لایه های زمین بر سفره دشتی هموار جاری است به شهری تبدیل شده، که می تواند زندگی دلنشینی را برای ساکنانش تدارک ببیند خیابان مشجر آراسته به کاج های پیوسته ی سرسبزش ، چهره اصیل شهری از خراسان را در قرن های دور به نمایش می گذارد ، مجموعه بافت سنتی ، فرهنگی و مذهبی شهر شهری از افغانستان را تداعی می کند .
.jpg "حوض انبار مر ترخ خواف موقعیت:پشت کوه های خواجه یار خواف نزدیکی کارخانه سیمان مرمت توسط جوانان خوافی")
.jpg "حوض انبار مر ترخ خواف موقعیت:پشت کوه های خواجه یار خواف نزدیکی کارخانه سیمان مرمت توسط جوانان خوافی")
.jpg "حوض انبار مر ترخ خواف موقعیت:پشت کوه های خواجه یار خواف نزدیکی کارخانه سیمان مرمت توسط جوانان خوافی")
.jpg "حوض انبار مر ترخ خواف موقعیت:پشت کوه های خواجه یار خواف نزدیکی کارخانه سیمان مرمت توسط جوانان خوافی")
.jpg "باغ انبسته و تپه سرخ خواف")
.JPG "مسجد ملک زوزن خواف . معماری اسلامی در خواف")
خبرنامه وب سایت: